Drie jaar, en veel te doen
Een nieuw jaar dat begint met een nieuw kabinet. Dat hebben we nog niet vaak gezien. Bovendien niet een maar twee bewindspersonen op Landbouw. En dan niet één minister en één staatssecretaris, maar twee ministers op het departement dat nog niet zo heel lang geleden wel samengevoegd kon worden met Economische zaken. Die twee ministers zijn nodig want de ambitie in het regeerakkoord is hoog, de ‘to do’-lijst lang, de ingewikkeldheid groot, en de tijd kort.
“We willen onze unieke natuur beschermen, het verlies van biodiversiteit herstellen en perspectief bieden aan de agrarische sector. We investeren de komende jaren fors in een duurzame landbouw en in een robuust natuurareaal, om weer tot een balans te komen.”Staat in het regeerakkoord geschreven. En: “We brengen natuur en landbouw in balans door de transitie naar kringlooplandbouwvoort te zetten op het terrein van voer, mest, bodem, pacht, dierenwelzijn en daarbij behorende innovaties“. Zelfs het woord ‘pacht’ wordt in deze raadselachtige zin genoemd.
Het zal moeilijk worden iets met landbouwtransitie te doen als je pacht links laat liggen. Pacht raakt veel facetten van de grondgebonden landbouw en hoe daar mee om te gaan kan beter vooraf worden doordacht en wettelijk verankerd worden dan dat achteraf de rafelranden van slechte wetgeving worden doorgeschoven naar de rechter.
Het idee dat het hoofdstuk pacht geregeld is als de korte pacht geremd wordt en verpachters meer vrijheid wordt geboden op het gebied van prijs en voorwaarden, zoals eerder is voorgesteld, is naïef en kortzichtig. Het zal bovendien de geformuleerde beleidsdoelen niet dichterbij brengen.
Als het regeerakkoord spreekt over grond die niet volledig landbouw is en niet volledig natuur, ‘landschapsgrond’, dan is er onmiddellijk de vraag waar deze grond past in het huidige systeem van de pacht. En wat te doen met de grond die langs watergangen, in het kader van het 7e actieprogramma nitraat, uit productie wordt genomen? Is dit nog landbouwgrond? Valt dit nog binnen de kaders van de pachtwet? Hoe om te gaan met de voorgenomen bedrijfsverplaatsingen in het kader van stikstofproblematiek bij Natura 2000-gebieden en de pacht die daartussen kan zitten? Mag een pachter vergaand extensiveren om mee te kunnen doen aan vormen van eco-diensten zonder uit de pacht ontslagen te worden? Enige vragen die de komende periode beantwoord moeten worden in een nieuw stelsel.
Het voornemen is ook een grondbank in te stellen. Dat is een uitstekend voornemen dat de mogelijkheid biedt om landbouwstructuurbeleid vorm te geven en echt iets te doen voor jonge mensen die willen toetreden tot de landbouwsector. Pacht zou ook daar een uitstekend middel kunnen zijn om dat mogelijk te maken, maar dan wel met een pachtwet die de samenhang van het beleid weerspiegelt.
Alle ministers en staatssecretarissen hebben we kunnen horen zeggen dat ze blij waren met hun nieuwe baan. Ze zeiden ook allemaal dat ze gingen luisteren naar iedereen. Ze gingen allemaal ook heel erg hun best doen. Om de problemen van het land aan te pakken zal er keihard gewerkt moeten worden. Drie jaar is zo voorbij. Ik wens ze bij dat moeilijke werk veel succes en geluk. Hun succes en geluk kan ook het geluk en voorspoed voor heel het land zijn.
